Het ontrafelen van werkzame mechanismes van reflectieonderdelen in curricula in het hoger onderwijs

Samenvatting

Studenten wordt binnen het hoger (beroeps)onderwijs vaak gevraagd om te reflecteren. Hoewel literatuur aangaf dat reflectie een middel kon zijn dat aanzette tot leren, is er ook kritiek op de manier waarop reflectie in de praktijk vorm werd gegeven. Middels casestudies verkenden we daarom onder welke voorwaarden reflectie aanzette tot leren. We gebruikten hiervoor de methode van het realistisch evalueren. Met als onderzoeksvraag: wat werkt, voor wie, onder welke omstandigheden en wanneer bij het inzetten van reflectie-onderdelen in curricula in het hoger beroepsonderwijs? Of het ‘werkt’ wordt gerelateerd aan het doel dat de curriculumontwerpers zelf aan het reflectie-onderdeel hebben geven. We bestudeerden drie verschillende opleidingen in het hoger beroepsonderwijs waarin reflectie werd ingezet, om de volgende initiële theorie te verfijnen: als studenten reflecteren, zetten ze ervaring om in leren. Dit werd gedaan door middel van verdiepende groepsinterviews, per opleiding één met docenten en één met studenten. De zes interviews werden geanalyseerd waarbij context, interventie, mechanismes en de opbrengst werden gecodeerd. Op basis van de resultaten kon de initiële theorie worden verfijnd tot: als studenten reflecteren op een voor hen betekenisvolle ervaring, in een veilige omgeving, in dialoog met docenten en peers en met gevoel van autonomie op de inzet van model of vorm, zetten ze ervaring om in leren. Voor curriculumontwikkelaars kunnen inzichten uit dit onderzoek aanknopingspunten bieden voor concrete reflectie-onderdelen in hun curricula.